Co to jest i po co komu są potrzebne Incotermsy?

W transporcie, jak w większości biznesów, pewne regulacje nabierają szczególnego znaczenia, gdy pojawia się problem. Towar przyjedzie uszkodzony, zostanie skradziony i nie dojedzie w ogóle lub pojawi się z opóźnieniem. Czyj to problem? I tu pojawiają się pojęcia gestii transportowej i Incotermsów.

 Gestia transportowa  to określone w kontrakcie sprzedaży/zakupu prawo i obowiązek do zorganizowania transportu towaru oraz pokrycia jego kosztów. Regulują ją międzynarodowe formuły handlowe –  Incotermsy . Powszechnie używane w handlu zagranicznym formuły zostały opracowane przez Międzynarodową Izbę Handlową w Paryżu. Ostatnia wersja została opublikowana w 2010 roku, dlatego mówimy o Incoterms® 2010.

Formuły Incoterms zostały opracowane, żeby ułatwić handel międzynarodowy, ale stosuje się je i wykorzystuje również w transporcie krajowym.

Incoterms® 2010 zawiera 11 formuł, które są oznaczone trzyliterowym skrótem.

Formuły, obowiązujące dla wszystkich gałęzi transportowych to:  EXW, FCA, CPT, CIP, DAT, DAP, DDP wskazane jest w nich miejsce dostawy/przeznaczenia.

Formuły FAS, FOB, CFR, CIF

Formuły FAS, FOB, CFR, CIF wykorzystuje się w transporcie morskim i wodnym śródlądowym, ponieważ wskazany jest w nich port załadunku/przeznaczenia.

Formuły zostały uszeregowane wg wzrastającej ilości obowiązków sprzedającego. Pierwsza EXW zawiera minimum obowiązków sprzedającego, z kolei ostatnia DDP określa maksimum obowiązków sprzedającego.

Zobaczmy jak brzmią przykładowe formuły:

EXW – kupujący posiada pełną gestię transportową, organizuje transport, ponosi jego koszty oraz ryzyko na całej trasie. Sprzedający pozostawia towar do dyspozycji kupującego w punkcie wydania (magazyn, zakład). Do jego obowiązków nie należy ani odprawa celna towaru, ani załadunek towaru na środek transportu.

DDP – obowiązek sprzedającego, który posiada gestię transportową, jest dostarczenie towaru do określonego miejsca przeznaczenia oraz postawienie go do dyspozycji kupującego, po dokonaniu odprawy celnej importowej, na środku transportu, gotowego do wyładunku. Wyładunek towaru należy do obowiązków kupującego.

Warto zwrócić uwagę, że w przypadku dwóch formuł CIP i CIF określony jest również obowiązek wobec sprzedającego zawarcia umowy ubezpieczenia towaru oraz pokrycia kosztów tego ubezpieczenia.

Gestia transportowa należy do kupującego w formułach EXW, FCA, FAS, FOB. Zaś w formułach  CFR, CIF, CPT, CIP DAT, DAP, DDP gestia transportowa leży po stronie sprzedającego.

Jeżeli jesteśmy kupującym to może nam się wydawać, że gestia transportowa po naszej stronie to jedynie prawdopodobieństwo problemów i duże ryzyko. Jednak z drugiej strony należy zwrócić uwagę, że posiadający gestię transportową ma prawo wyboru:

• Gałęzi transportu,
• Rodzaju transportu,
• Trasy przewozu,
• Przewoźnika, spedytora, operatora przewozów multimodalnych, maklera frachtowego oraz innych podmiotów niezbędnych do realizacji procesu transportowego,
• Środka przewozowego,
• Portu załadunku i przeznaczenia
• Terminu odbioru lub dostawy towaru, gdy ten nie jest ściśle określony.

Także widzimy wyraźne korzyści z posiadania gestii transportowej, takie jak bezpośredni wpływ na przebieg procesu przewozu. A co za tym idzie, możliwość zminimalizowania kosztów transportu, wykorzystania własnych środków transportowych, czy użycia wypracowanych relacji ze spedytorami, przewoźnikami, firmami logistycznymi lub też możliwość utworzenia przesyłki zbiorczej z kilku partii towarów kupowanych u różnych dostawców w kraju.

Możliwość osiągnięcia korzyści nie jest równoważna z tym, że nam się przejęcie gestii transportowej opłaci. Należy wziąć pod uwagę ryzyko wzrostu cen usługi transportowej, ewentualne trudności w zakupie określonych usług, ryzyko pojawienia się komplikacji w procesie przewozowym.

Klient przejmując gestie transportową na swoją stronę bierze na siebie ryzyko przewozu, wraz ze wszystkimi formalnościami, dzięki czemu ma możliwość zorganizowania transportu, w którym koszty mogą okazać się niższe, niż te oszacowane początkowo przez producenta. Klient powinien mieć świadomość, że współpracując z przewoźnikiem, spedytorem lub firmą logistyczną, ten jest w stanie, często nawet znacznie, obniżyć jego cenę transportu, dzięki wypracowanym relacjom, operowaniu na masie ładunków lub specjalnym stawkom promocyjnym.

Jaka jest w tym rola przewoźnika?

Od wybranej opcji w Incotermsach zależy, kto przewoźnikowi zleca transport a więc też płaci, czy klient ostateczny czy producent, oraz kto będzie go ścigał, jeżeli w transporcie pójdzie coś nie tak.